Zapalenie jelit – jakie mają objawy i jak sobie z nim radzić?

Mianem zapalenia jelit określa się cały zespół schorzeń, wywołujących dolegliwości ze strony układu pokarmowego, na skutek działania bakterii, wirusów lub toksyn. To jedna z częstszych chorób jelit, pojawiająca się u pacjentów w każdym wieku. Jak ją rozpoznać i jej przeciwdziałać?

Objawy i dolegliwości w zapaleniu jelit

Jednym z najczęstszych symptomów stanu zapalnego w jelitach jest bulgotanie w brzuchu i wodnista biegunka. Jelita, podrażnione przez niekorzystną działalność wirusów (np. rotawirusów, norowirusów lub adenowirusów) lub enterotoksyn, wydzielanych przez bakterie (np. E.Coli czy Campylobacter), wydziela do wewnątrz wodę i elektrolity co wpływa na znaczne rozluźnienie stolca i jego wodnistą konsystencję.

W przypadku zatruć i infekcji, upośledzenie trawienia i przyspieszenie pasażu jelitowego dodatkowo sprawia, że woda, zawarta z treści pokarmowej nie jest prawidłowo odprowadzana, przez co masy kałowe są luźne, a ich przechodzeniu przez układ pokarmowy towarzyszy bulgotanie i uczucie przelewania się w jelitach.

Innym objawem infekcji jelitowych jest ból brzucha (może być kłujący lub rozlany), ogólne pogorszenie samopoczucia, gorączka.

Przyczyny infekcji jelitowych

Najczęściej stany zapalne jelit spowodowane są przez wirusy, a wywołany przez nie zespół objawów potocznie bywa nazywany grypą żołądkową. Popularną przyczyną infekcji jest niedostateczna higiena – rzadkie mycie rąk, złe warunki przygotowywania posiłków, brak mycia owoców i warzyw.

W przypadku infekcji wirusowej stosuje się głównie leczenie objawowe, polegające na podawaniu środków przeciwbiegunkowych, przeciwwymiotnych oraz zapobieganie odwodnieniu (co jest istotnie ważne w przypadku dzieci i osób starszych).

Infekcje bakteryjne mają miejsce zazwyczaj w miesiącach letnich, ze względu na szybki rozwój bakterii w nieodpowiednio zabezpieczonym przed działaniem wysokich temperatur jedzeniu i wodzie (w warunkach cieplarnianych szybko rozwijają się E.Coli, Salmonella czy Shigella).

Warto pamiętać, że zapalenie jelit może być wywołane również przez nietolerancje pokarmowe, alergie  i choroby, takie jak celiakia, choroba Leśniowskiego-Crochna, IBS czy IBD.

Leczenie stanów zapalnych jelit

Infekcje jelitowe wywołane bakteriami, wirusami czy toksynami (np. pestycydami w jedzeniu) zwykle nie wymagają ingerencji lekarskiej. Pacjent musi trzymać ścisłą dietę i przyjmować duże ilości płynów. Dodatkowo można wdrożyć preparaty działające na konkretne objawy – przeciwwymiotne, przeciwbiegunkowe, przeciwbólowe, itp. Warto pamiętać także o podaży elektrolitów, które w stanach infekcyjnych są wypłukiwane z organizmu i o wsparciu flory bakteryjnej jelit preparatami probiotycznymi, co pomoże w przywróceniu równowagi jelitowej mikrobiocie.

Jeśli jednak pomimo wdrożenia powyższych metod stan pacjenta nie ulega poprawie lub wręcz przeciwnie – pogarsza się, należy bezwzględnie udać się do lekarza, celem dalszej diagnostyki. Zwłaszcza jeśli objawy dotyczą dzieci lub osób starszych, u których bardzo łatwo o odwodnienie, mogące zagrażać życiu.

Bibliografia:

1. PIAŚCIK, Marta, PAWLIK, Magdalena, et RYDZEWSKA, Grażyna. Infekcyjne zapalenia jelit a choroba Leśniowskiego-Crohna–problemy diagnostyczne i terapeutyczne. PrzGastroenterol, 2006, vol. 1, no 2, p. 88-91.
2. ŁYSIK, Anna, ŁYŻWA, Klaudia, et ZAPAŁA, Joanna. Znaczenie i regulacja mikrobioty jelit w zaburzeniach czynnościowych układu pokarmowego na przykładzie zespołu jelita drażliwego. INTERDYSCYPLINARNE WYZWANIA NAUK O ZDROWIU Tom II, 2022, p. 85.
3. Baumgart, D. C., & Carding, S. R. (2007). Inflammatoryboweldisease: cause and immunobiology. The Lancet, 369(9573), 1627-1640.