Kodeks cywilny precyzuje prawa i obowiązki majątkowe spadkobierców w sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu. Podział majątku osoby zmarłej może nastąpić poprzez podpisanie umowy, o ile na zawarte w niej warunki zgadzają się wszyscy spadkobiercy. Jeśli nie dojdzie pomiędzy nimi do porozumienia, sprawę rozstrzyga sąd. Inaczej przebiega procedura dzielenia majątku, jeśli spadkodawca pozostawił po sobie testament, a sprawę dodatkowo może skomplikować skuteczne wydziedziczenie członka rodziny. Dowiedz się, czym jest wydziedziczenie, kiedy nabiera ono mocy prawnej i czy osobie wydziedziczonej przysługuje prawo do zachowku.
Czym jest wydziedziczenie?
Coraz więcej osób decyduje się na spisanie testamentu, w którym rozdysponowuje swój majątek według uznania, nierzadko wskazując na sukcesora osobę spoza rodziny. Jeśli prawowici spadkobiercy zostaną w testamencie pominięci, przysługuje im prawo do zachowku, o który należy ubiegać się na drodze sądowej. Małżonkowi, dzieciom i wnukom oraz rodzicom, którzy nie zostali wymienieni w testamencie, przysługuje zachowek o wartości połowy spadku, który otrzymaliby, gdyby spadkodawca w ogóle nie sporządził testamentu.
Zdarzają się jednak i takie sytuacje, że testatorowi zależy, by prawowici spadkobiercy nie otrzymali po jego śmierci żadnego spadku. W takiej sytuacji w testamencie musi znaleźć się zapis o wydziedziczeniu. Prawo precyzuje, jakie warunki muszą zostać spełnione, by wydziedziczenie było skuteczne.
Skuteczne wydziedziczenie – jak wydziedziczyć członków rodziny? Czy osobie wydziedziczonej przysługuje prawo do zachowku?
Aby skutecznie wydziedziczyć członka rodziny, spełnionych musi zostać kilka warunków:
- wydziedziczenie musi zostać dokonane w testamencie – osobne dokumenty z oświadczeniem o wydziedziczeniu nie mają mocy prawnej
- należy dokładnie wskazać osobę wydziedziczaną – nie może być wątpliwości, kogo testator wydziedzicza
- musi istnieć ważny powód wydziedziczenia członka rodziny
- spadkodawca nie przebaczył wydziedziczanemu członkowi rodziny
Jeśli wydziedziczenie jest skuteczne, osobie wydziedziczonej nie przysługuje prawo do zachowku. Może jednak na drodze sądowej dochodzić swoich praw, udowadniając, że wymieniony powód wydziedziczenia jest nieprawdziwy lub że po spisaniu testamentu doszło do pojednania między nim a spadkodawcą. Ponadto o zachowek mogą ubiegać się zstępni osoby wydziedziczonej.
Kiedy wydziedziczenie jest możliwe? O czym powinien pamiętać spadkodawca?
Prawo chroni spadkobierców przed nieuzasadnionym wydziedziczeniem, ale daje prawo spadkodawcy wydziedziczenia członków rodziny w określonych sytuacjach:
- jeśli spadkobierca w sposób uporczywy (świadomy, celowy i długotrwały) zaniedbuje obowiązki rodzinne względem spadkodawcy
- jeśli spadkobierca dopuścił względem spadkodawcy lub jego najbliższych umyślnego przestępstwa przeciw wolności, zdrowiu lub życiu bądź rażącej obrazy uczuć
- jeśli spadkobierca w sposób uporczywy łamie zasady współżycia społecznego
Oznacza to, że członek rodziny może zostać pozbawiony prawa do spadku nie tylko w przypadku zaniedbywania obowiązków rodzinnych czy popełnienia przestępstwa względem testatora, ale także gdy jego zachowanie rażąco odbiega od norm społecznych. Niektórzy spadkodawcy wydziedziczają członków rodziny, którzy nadużywają alkoholu lub zażywają narkotyki i nie wykazują chęci podjęcia leczenia. Niekiedy spadkodawcy decydują się na wydziedziczenie warunkowe – w testamencie wskazują warunek (np. skuteczne leczenie uzależnienia), po którego spełnieniu wydziedziczenie traci moc prawną.
Wydziedziczenie jest skuteczne jedynie wtedy, gdy spadkodawca nie wybaczył członkowi rodziny popełnionych przez niego czynów lub zaniedbań. Jeżeli więc po spisaniu testamentu dojdzie do pojednania, a spadkobierca wie o wydziedziczeniu, powinien zadbać, by testator zmienił zapis w testamencie lub w sposób pisemny oświadczył, że wybaczył spadkobiercy jego winy.
Spadkodawca może samodzielnie sporządzić testament, jeśli jednak mają znaleźć się w nim niestandardowe zapisy, np. dotyczące wydziedziczenia członka rodziny, warto treść testamentu skonsultować z radcą prawnym. Z pomocy prawnej powinny także skorzystać osoby wydziedziczone, które nie zgadzają się z zapisem w testamencie i chcą podważyć zapis dotyczący powodów wydziedziczenia. Zdarza się bowiem, że nie są one uzasadnione lub testator dokonał wydziedziczenia nie z własnej woli.
0 komentarzy
