Badania prenatalne, takie jak USG, pozwalają wykryć nieprawidłowości w budowie płodu oraz oszacować ryzyko wystąpienia wady genetycznej. Dzięki wiedzy, której dostarczają, lekarz może poprowadzić ciążę w sposób dużo bardziej przemyślany, pozwalający ograniczyć negatywne skutki ewentualnej choroby. Program bezpłatnych badań prenatalnych finansowany przez NFZ nie obejmuje jednak wszystkich ciężarnych. Aby kobieta mogła z niego skorzystać, musi spełniać kryteria włączenia do programu. Komu zatem przysługują badania prenatalne na NFZ? Gdzie można je wykonać i co obejmują? Sprawdź!
Dlaczego warto zgłosić się do programu badań prenatalnych na NFZ?
Z medycznego punktu widzenia najlepszy wiek na ciążę to wiek między 20. a 30. rokiem życia. Młodszej kobiecie dużo łatwiej jest zajść w ciążę oraz ją utrzymać. Panie przed 35. rokiem życia rzadziej też chorują na choroby przewlekłe i doświadczają powikłań w trakcie ciąży. Są także mniej narażone na urodzenie dziecka dotkniętego wadą genetyczną. Ale jak wiadomo, biologia swoje, a życie swoje… Nie zawsze biologiczna gotowość do poczęcia dziecka pokrywa się z gotowością emocjonalną czy materialną. Ponadto społeczna rola kobiety nie ogranicza się dziś jedynie do roli matki. Młode dziewczyny, zanim zajdą w ciążę, chcą realizować się zawodowo, ustabilizować swoją sytuację materialną, znaleźć odpowiedniego partnera.
To wszystko – choć całkowicie zrozumiałe – sprawia, że na przestrzeni ostatnich 10 lat obserwujemy znaczny wzrost liczby kobiet rodzących swoje pierwsze dziecko po 35. roku życia. Kobiety w wieku powyżej 35. lat stanowią już nawet 10% pacjentek na porodówkach. Niestety tak późna ciąża wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia wad rozwojowych u płodu oraz powikłań położniczych. Na szczęście dzięki diagnostyce obrazowej – w tym USG – oraz badaniom biochemicznym część z nich jesteśmy w stanie wykryć jeszcze na etapie prenatalnym. Program bezpłatnych badań prenatalnych finansowany ze środków publicznych ma ułatwić kobietom decydującym się na późne macierzyństwo dostęp do niezbędnej diagnostyki. Wiek nie jest jednak jedynym kryterium, który muszą spełnić, aby zakwalifikować się do programu.
Którym kobietom przysługują badania prenatalne na NFZ?
Poza kobietami, które ukończyły 35. rok życia do skorzystania z bezpłatnych badań prenatalnych w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia uprawnione są kobiety:
- które w poprzedniej ciąży nosiły dziecko obciążone aberracją chromosomową;
- które mają rodzinie lub w rodzinie ojca dziecka osoby dotknięte chorobami genetycznymi;
- które same są obciążone strukturalną aberracją chromosomową lub jest nią obciążony ojciec dziecka;
- u których występuje zwiększone ryzyko urodzenia dziecka cierpiącego na chorobę uwarunkowaną monogenetycznie lub chorobę wieloczynnikową,
- które otrzymały już w czasie ciąży nieprawidłowy wynik badania USG i/ lub badań biochemicznych, wskazujący na podwyższone ryzyko wystąpienia u dziecka wady genetycznej.
Aby przyszła mama mogła wykonać badania prenatalne bezpłatnie, musi posiadać skierowanie wystawione przez lekarza prowadzącego ciążę, z informacją, dlaczego pacjentka powinna zakwalifikować się do programu oraz opisem zaobserwowanych nieprawidłowości. Warto jednak pamiętać, że badania prenatalne powinna wykonać każda kobieta w ciąży, a nie tylko ta z grupy podwyższonego ryzyka.

Co obejmują badania prenatalne na NFZ?
Ciężarna zakwalifikowana do Programu bezpłatnych badań prenatalnych ma zapewnione:
- I badanie USG wykonywane między 11. a 13. tygodniem ciąży;
- II badanie USG wykonywane między 18. a 23. tygodniem ciąży;
- Badania biochemiczne oceniające stężenia takich substancji jak białko PAPP-A i beta HCG w surowicy krwi.
Jeśli przeprowadzone badania prenatalne wykażą podwyższone ryzyko choroby genetycznej, pacjentka zostaje skierowana na bezpłatną amniopunkcję, która rozstrzyga, czy dziecko rzeczywiście jest nią obciążone. Amniopunkcja polega na nakłuciu (pod kontrolą ultrasonografu) pęcherza płodowego jałową igłą oraz pobraniu płynu owodniowego zawierającego komórki płodu. Płyn ten jest następnie przekazywany do analizy genetycznej.
Gdzie wykonać badania prenatalne na NFZ?
Listę placówek realizujących Program bezpłatnych badań prenatalnych można znaleźć na głównej stronie Narodowego Funduszu Zdrowia w zakładce „Gdzie się leczyć?”. Aby znaleźć najbliższą placówkę, w której możemy wykonać badania prenatalne na NFZ, wystarczy wpisać w wyszukiwarkę nazwę interesującego nas programu, nazwę województwa oraz miasto. Realizatorem bezpłatnych badań prenatalnych jest również klinika Gyncentrum. Placówka posiada nowoczesną pracownię badań prenatalnych wyposażoną w najwyższej klasy sprzęt diagnostyczny. Korzysta również z doświadczenia certyfikowanych specjalistów z zakresu ginekologii, położnictwa oraz perinatologii.
Podsumowując, kobieta w ciąży spełniająca określone kryteria może wykonać badania prenatalne w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Program bezpłatnych badań prenatalnych obejmuje dwa badania USG, testy biochemiczne, a w razie potrzeby także amniopunkcję. Badania prenatalne na NFZ mają określić ryzyko wystąpienia wad genetycznych u płodu oraz ocenić, czy rozwija się prawidłowo. Dzięki temu możliwe jest zaplanowanie ewentualnego leczenia oraz jego szybkie wdrożenie – jeszcze na etapie prenatalnym lub bezpośrednio po narodzinach dziecka. Choć bezpłatne badania prenatalne nie przysługują wszystkim ciężarnym, powinna je wykonać każda przyszła mama, bez względu na wiek czy obciążenia rodzinne.